اجازه دهید متوازن و متعادل بزرگ شوند
مراقب باشید بی تعادلی ها را نیز تجربه کنند

آدمی مستعد رشد همه جانبه است. این ظرفیت او را به جهات گوناگون سوق می دهد. براساس عوامل متعدد فردی – اجتماعی می تواند به سمت بدی و شرّ میل کند و هم می تواند به طرف خیر و خوبی متمایل گردد. فطرت و نهاد آدمی براساس خداگونه شدن تدارک شده است و این بدان معناست که اگر موانعی برسر راه این فطرت قرار نگیرد، می تواند مسیری که براساس آن بنا نهاده شده، طی کند. اما در طریقت رشد طبیعی و با فرض فراهم بودن تمامی عوامل برای تربیت ، لزوم اثر گذاری متناسب و متوازن این عناصر و عوامل کاملاً احساس می گردد. چنانچه هریک از عوامل و مولفه های تربیتی نقش خود را ایفا کنند و به میزان لازم و در موضع و موقعیت خودش عمل نمایند، متربی رشدی متعادل و هماهنگ خواهد داشت . البته در این چرخه فرد و ویژگی های منحصر به فردش مهم ترین عامل است . رشد متوزان یک بعد شخصی – فردی دارد و یک بُعد آن ناظر به ارتباطات و محیط اجتماعی است . پس تعادل شخصیتی هم می تواند ابعاد وجودی آدمی و هم جنبه هایی از محیط های بیرونی شامل گردد. در بُعد شخصیتی، توزان و تعادل به معنای رشد تمامی جنبه های شخصیت می گردد. آنچه رشد جسمانی ، عاطفی، اجتماعی، شناختی و ... نامیده می شود .رشد عقل و ذهن و شناخت فرزندان آن هنگام پسندیده است که جنبه های روانی ، عاطفی و اجتماعی او نیز به صورت هماهنگ با رشد شناختی تحول یابند و ارتقاء پذیرند. چنانچه این چنین هماهنگی حادث گردد، فرد را طبیعی و بهنجار می نامیم و رشد یک جنبه بدون رشد جنبه های دیگر از او فردی خواهد ساخت که نابهنجار و غیر طبیعی خوانده می شود. سلامت و توزان بُعد اجتماعی فرد می تواند در سایه رشد جنبه های فردی او رخ دهد. در یک جمله می توان بیان کرد که رشد در یک چرخه زیستی ، روانی و اجتماعی پدیدار می گردد و تحول می یابد. بسیار دم زدن از تعادل و توزان نباید ذهن را به این سمت سوق دهد که بی تعادلی مزموم و ناپسندیده است ، بلکه آدمی در همه حال از شرایط تعادل به بی تعادلی و بالعکس در حرکت است. بی تعادلی عامل انگیزشی و به حرکت در آورنده  آدمی به سمت تعادل است و از این منظر بی تعادلی اگر نگوییم بیشتر بلکه به اندازه تعادل دارای ارزش است. از منظر دیگر نیز می توان به تعادل و یا عدم توازن نگریست و آن جنبه برنامه ریزی تربیتی آن است  یعنی تدارک شرایطی برای درک بی تعادلی و سختی و نهایتاً تجربه تربیتی که در پس آن نهفته است . تلاش همه جانبه برای فراهم آوردن شرایطی که فرزندان از تجربه های سخت و ناگوار ( بی تعادلی ) به دور باشند و به هیچ وجه آن را تجربه نکنند، ضرر و زیان فراوانی به فرایند رشد طبیعی وارد می سازد تربیت یعنی حرکت در جاده صاف و سنگلاخی ، سختی و آسانی ، آرامش و اضطراب ، راحتی و ناراحتی و ... اینها همه در کنار هم هسته ی شخصیت آدمی را می سازنند و به زعم برخی مربیان بزرگ سختی ها و ناهمواریها جوهره تربیت می باشند و از رنج ، گنج ها حاصل می گردد، پس با فرض قبول این قاعده سهم رنج ها را در دوره های مختلف رشد با عنایت به تفاوت های فردی می توان تعیین کرد.